Su saindang mga ngosé nagkikirimotkimot nin mga tataramon, na maluhay pa ki sa hininghing kan mga dahon asin orog pang maalimyo ki sa angkas na tagob nin amyo na naghohoyophdéyop sa tanaman. Horas na ito na su mga mangindara sa danaw sa saindang pagurawa kan limpoy kan panaleng paglomlom sa kahaponon, inoorutwal sa ibabaw kan mga alon su saindang mga maogma asin sorosaradit na mga payo sa paghilinghiling asin pagpataratara kan saindang mga awit sa nagsasagobosob na tala-init. Sabi mga bughaw su saindang mga mata asin mga bihok, na nagkakaporotongan nin mga tinanom sa tibig na may mga burak na puti asin pula; sabi mandiitmandiit ibinabantaag kan mga mapuputing alisabo su saindang mga hinorokol na panglawas, na orog pang mga mapuputi ki sa alisabo mansana, asin sa pagdatong na bulanos kan kabanggihon pinoponan ninda an saindang diosnon na kawat asin minapadangog sinda nin katakatakang mga togtog na baga halé sa mga arpa eolica; sinasabi man na... alagad magbalik kita sa satong mga bagong-tawo asin satiyang dangogén an katapusan kan saindang olayolay. Sinabihan ni Ibarra si Maria Clara:
“Noodma bago magdaliwawa an kaagahon maootob an saimong mawot. Ngunyan na banggi iiposon ko gabos tanganing daing magkulang.”
“Kun siring susuratan ko an sakong mga amiga tanganing domirigdi. Gibohang gayo na dai makabilang sato su cura!”
“Ngata?”
“Ta garo akong pinagbabantayan. Nakakaraot sako an saiyang hararom asin malabog na mga mata; kun ipinopotitok sakuya natatékot ako. Kun minataram sakuya, may tingog syang... sinasabihan ako nin mga bagay na bihira, mga lubos na dai masayodan, mga katakatakang bulanos... sarong baldit (292) hinapot ako kun dai ko pinangatoroganan su mga strat kan sakong ina; sa akalaé ko rongawrongaw nin kadikit. Su amiga kong si Sinang asin si Andeng na kasama ko sa pagsoso (293) magkasi, nagsabi sakuya na kulangkulang-daatara dai nagkakaon, dai nagpaparigos asin sa kadikloman nageérok. Giboha na dai makadigdi!”
“Dai ta mahihimo na dai sya anyayahan,” an simbag ni Ibarra na may iniisip. “Iyan an ipinagboboot kan mga kaugalean digdi sa Kaporoan; nasa saimong ha-
