kan saindang mga agom.”
Iyong isinorolot kan mga tawo su saindang pinakamarhay na mga gubing; su gabos na mga alahas nagruluwas sa mga nagkakasararayan. Su mga parasugal mansana nangagpahiling nin mga badong bordado na may mga botones na mga mahiribog na mga brillante, mga magabat na mga kadénang bulawan asin mga mapuputing kalo na jipijapa. Daing iba kundi su gurang na filosofo na nagpapadagos kan saiyang dating pinagtotodan; badong ginaras na may mga makasosolang subidong mga kambaya, na nabobotones sagkod sa liog, haloag na zapatos asin halaba na kalong fieltro abohon su kuray.
!“Sagkod pa man dai ka nagkaigwa nin kamondoan na siring kan sa ngunyan!” an sabi saiya kan teniente mayor; “habo ka na magtaga-ogma kita, mantang kaniguan an sukat niyatong ipagtangis?”
“Bakong an paggibo nin mga karongawan an boot sabihon kan pagogma!” an simbag kan gurang. “Iyo an sa mangmang na paglalango sa gabos na mga taon! Asin gabos huli sa ano? Magsamwang nin kuwarta na kaniguan na mga pagtios asin mga pangangaipo! Sabot ko na! iyo an pagsasamwang na bulanos sa paghilom kan mga kadalitaan nin kagabsan!”
“Aram mo nang oyon ako kan saimong ganan,” an simbag ni Don Filipo, na garong nagkakaraw, garong dai. “Ilinaban ko iyan, alagad anong maginibo ko tumang sa gobernadorcillo asin sa cura?”
“!Bumutas sa katongdan!” an simbag kan filosofo asin hominalé,
Namongnan si Don Filipo, sinonod kan mata su gurang.
“!Bumutas sa katongdan!” an sabi sa hababang tingog alintanang nagpapasiring sa simbahan. “!bumutas sa katongdan! oho! kun an katongdan na ini sarong karapatan asin bakong kagabatan, oho, mabutas ako sa katongdan!”
Pano nin mga tawo su patio kan simbahan, mga lalaki asin mga babaye, mga aki asin mga gurang na iyong nagkakasorolot su saindang pinakamarayrahay na mga gubing, sorosaralak, naralaog asin naruluwas sa mga harayakpit na mga tata. Alimyo nin polvora, nin mga burak, nin kamangyan; pinapagdaralagan asin pinapagsururiyaw su mga babaye kan mga bomba, mga
