pagkadangog sa Madrid na sa Paris an mga tinampo pinaglapatan nin mga tabla, kan panahon na ito dai pa ginigibo sa Espana, isinadol nyang gibohon man sa Manila, bugtakan an mga lansangan nin mga tabla na iparako siring kan nakikita sa mga harong; sya ito na sa pagmondo nya huli kan mga acidente sa mga lunadan na duwang rueda, tanganing malikayan an siring na mga pangyayari, sunod sa saiyang katigayonan dapat magkaigwa nin dai kumulang sa tolo; sya man ito na kan nagsalihid syang bilang Vice Presidente kan Junta de Sanidad, nafsipan nyang pagpaasohan gabos, sagkod kan mga hatod-kawat na mga hale sa mga dinadamat na mga pook; sya man itong, huli sa pagkaherak sa mga bilanggo na naggagaramlang sa tahaw kan Init nin saldang asin muya man nya na makatikis an pamahalaan sa pagtostos manongod sa mga kagamitan kan mga ito, iminokna nya papagbahagon sana an mga ito asin papagtorokloson sa baldit (304) na aldaw, banggi. Nagtataka sya, naaangot na sa saiyang mga mokna may mga magsolang, alagad nararanga sya sa pagisip na an tawong may halaga igwa nin mga kaiwal, asin nanghihimalos sa pagatake asin sa pagwasak sa gabos na mga mokna na mga marhay asin mga maraot na idinadata kan iba.
Nin huli ta nagpapahayag syang liberal, kan hapoton sya kun ano an pagloba nya sa mga indio, parating minasimbag, na baga minagibo nin sarong dakulang favor, na an mga indio may kakayahan sa pagtotoklos asin mga artes imitativas (boot nyang sabihon musica, pintura asin escultura), asin idinodugang su saiyang da ting sarabihon na sa pakamidbid sa mga iyan kaipuhan na igwa ka na nin dakol na mga taon sa bansa. Alagad kun nakakadangog nin sarong nangingibabaw sa sarong bakong toklos okun arte imitativa, halimbawa sa quimica, medicina o filosofla, minasabi sya Psh! nanunuga ... bakong mangmang! asin dai sya nagduduwaduwa na sa ugat nin siring na indio nagbobolos sukat an dakol na dugong kastila, asin kun dai syang nakokoa minsan ngani igot sa boot su saiyang paghanap, minahanap sya nin japones na gikan; kan panahon na ito nagpopoon na su kinausohan na ipagsahot sa mga japones asin mga arabes an ano man na marhay na sukat magkaigwa an mga Filipino. Sa ki Don Custodio an kundiman, an balitaw, an kumingtang, mga togtogon na arabe siring kan
