basurahan, salbog nin dakol na mga bagaybagay na mga makasosomo makapaluwas syang hodong, kan an kapasloan maging orog karaot, sa saiyang pagkabongaw naghihidale sa pagtakma kan ano man na omabot sa saiyang kamot siring sa sarong gurang na babaye na inabot kan solo, hilinga na kamo minabangon kaiba an kinurahaw nin pagkamakikastila, darang mga awit nin pagtiwala sa Pamahalaan, na dai man papadigdihan; uya an sarong laman na nagkukurabkutab nin init asin kabuhayan, dalisay, aki pa, marigon, nagsasaga nin dugo, sa gambira, minasublak na panale sa pagdolot kan saiyang sadiri siring sa lab-as na ikabubuhay. . . !Ah! an kabagongtawohan na sa giraray daing kinabatiran asin parapangatorogan, sa giraray nagdadalagan sa hurihan kan mga kalibangbang asin mga burak! Magboronyog kamo tanganing huli kan saindong pagmaliogot iayon nindo an saindong bansa sa Espana nin sarampong nin mga burak na sa katunayan naggigibo kamo nin mga talikala na matagas pa sa diamante! Naghahagad kamo nin pagkapantaypantay nin mga katanosan, pangsakastila kan saindong mga kaugalean asin dai nindo nakikita na an saindong hinahagad iyo an kagadanan, an pagkalaglag kan saindong nacionalidad, an pagkatunaw kan saindong bansa, an pagpapahalaga sa kabangisan! Anong masasampotan nindo ngapit? Banwaan na daing pangungugale, bansang daing pakahiwas; gabos sa saindo anas sinublian sagkod kan mga kakundian mansana. Naghahagad kamo nin espanolizacion asin dai kamo minalungsi sa sopog kun dai saindo itinatao! Asin duwa pa itao saindo anong muya nindo? anong saindong papakinabangon? Kun orog kamamongaya, bansa nin mga kapahayagan, bansa nin mga pingdatang-digmaan (129), republica nin mga paslo asin mga dai-nasisinangan siring sa ibang mga republica sa America del Sur! Sa ano an pagpadigdi nindo dara an pagtokdo nindo kan kastila, horot na makangingisi kan bakong mga makamomondo an mga kaluluwasan? Boot pa kamong magdugang nin saro pang horon sa mahigit sa apat na polo na pinagtataram sa kaporoan tanganing magluyang magluya an dai nindo pagkasinarabotan!” ...
“Ata ngani dai,” an simbag ni Basilio; “kun an pakamidbid kan taramon na kastila makapasaro satuya sa pamahalaan, makakabogkos man sato sa gabos na
