304
an duwang i, huli kaini an mga táwong may inadalan, sabi ko, nagpopoon nang magsabing: menistro, enrita- ción, embitación, endino, asin iba pa na iyo an ináapod na pagsosósog na bakong panahon.”
An makauúgay na itong cabo dai nakapa-Madrid; kun kayá dai syang pagaram kan síring na bágay. !Ka- nigúan an mga bagaybágay na nanonodan sa Madrid!
“Kun siring, ngunyan súkat sabihon na... ?”
“!Su sa kan panahón, tawo! an bansang ini dai pang kabudyahan (19-a), !su sa kan panahón: Filipinas!” an simbag ni Gómez na may kaibang tamí-tamí.
Su cabo, kun dai man na dátang filólogo, marhay na agom: su saiyang nanonodan pa sana, súkat man na mánodan kan saíyang agom asin pinadagos su pagtokdó.
“Consola, anó an pagapod mo sa saímong b—bansá?”
“Anong íaapod ko kaiyán? Síring sa itinokdó mo sa- kuyá: Felifenas!”’
“!Barabadon taka kaining silla, p— ! kasoodmá ma- rayrahay na su paghilwas mo kaiyán, su sa kapanahon- an; alágad ngunyan hilwason mo sunod sa kaitong panahón! Feli, aw, Filipinas!”
“!Hilinga ta bakó akong su kaitong panahón! anong paghoná mo?”
“!Dai bale! sabiha Filipinas!”
“!Dai ako ginaganahan! Bakó akong daan na dug- nit... kúlang pang tolong pólong (30) taón!” sominim- bag na kanayon pangaloskos na baga mátalad sa sarong labanan.
“!Sabihan,ibi — ta kun dai, barabadon ko ika kaining silla!”
Nakita ni Consolación, su hiró, nagisipisip asin nag- ngorobngorob na haláwig su hinángos.
“Feli... Fele... File...”
!! Pum! krak! iyong ominapus su silla kan katagá.
Asin natapus su lección sa mga sontok mga kambrot, mga tampal.
Nakakaptan sya kan cabo sa búhok, naroromos niya man su pirok kan cabo asin su iba pang kabtang kan háwak—dai sya makakagat, ta nagtataralótaló an ga- bós nyang mga ngipon — ominagrángay su cabo, binot- sanan ito (20-a) asin hominágad nin táwad bominolos su dugó, may matang mapula pa sa saibong, sarong badó na nagkaparaknit, kanigúan na mga kabtang na nagpangruluwas sa mga nagkakataragoan kaito, alágad
