asin inogid su gabós na nakakalibot saiya. Hilinga ngunyan kun paanong suminirang an satong mga taga-pagáwit; su mga Diwani kan Katalagahan sa luhay-lúhay nangagbukas sa sató kan saindang kayamanan asin nangagpoón nin paghoyomhóyom sa pagsadol satúya sa gibo. Su mga ciencias expermentales nagngatarao na kan saindang mga énot na bunga, an nagkukúlang ngunyan iyo na pakarhayon na gayo iyan kan panahón. An mga bagong abogado inaradalan sa mga bagong huwadan kan Filosofia kan Derecho, an iba nagpoporoon nang magbanáag sa táhaw nin kadiklomán na nakakalikos sa satong tribuna, asin nagpapahayag
nin sarong kabagohan sa lakaw kan panahon. Hinanyoga kun paano an pagtataram kan kabagong-tawohan, dalawa an mga paadalan, asin ibang mga pagngaran an mga minaaniningal sa mga lanob kan mga clase, na daing ibang nadadangog nyato an ki Santo Tomás, Suarez, Amat, Sanchez asin iba pa mga idolo kan sakong kapanahonan. Sayang na an mga fraile magkurahaw sa púlpito laban sa pagraraot nin mga kaugalean, siring sa pagkurahaw kan mga paratindang sirá laban sa kaimotan kan mga parabákal, dai ninda namamangnohan na rorogok na asin dai na mapapakinabangan an saindang ipinagbabalidyá! Sáyang na ikálat kan mga convento an saindang mga sarampong asin mga gamot, sa pagsagpong sa mga banwaan kan bagong solog; su mga dioses nangaghalé; mapapaluya kan mga gamot nin kahoy an mga tinanom na natutúgmad sa mga iyan, alagad dai nakakahalé kan búhay kan ibang mga dai tibáad, na siring sa gamgam, minairitaas sa kalangitan."
Panó nin búhay su pagtaram kan pantás, nagsasaga su saiyang mga mata.
"Minsan siring an bagong banhi saday; kun an gabós magmokná, mahihimong lamoson an kauswagan, na binakal nyató nin halangkaw," an simbag panólang ni Don Filipo na dai nin paniwalá.
"Lamoson sya, siisay? an tawo, an mognan na iyán na naghehélang, lamosón an Kauswagan, an mapangyáring aki kan panahón asin kan silansikan? Kasuarin nahimo? An dogma, an bitayán asin an gambahan sa pagsasagpong saiya, itinotoldang sya. E pur si muove, an sabi ni Galileo kan pinipírit sya kan mga dominico
