69
mahalon sya kan mga taga nayon; su pananom (126) na dinara duman asin isinadol kan saiyang ama mada- leng nakalakop; kadakol kan mga nagpanghogaros na mga bagong-mag-eerérok duman, nagpangdaratong an dakol na gayong mga intsik, an sadit na itong pook madalé na naging visita (127) asin nagkaigwa nin sa- rong pading indio (128); dangan ginibong banwaan su visita, nagaddn su cura, asin ominabot si Padre Da- maso, alagad ginalangan su linobngan asin su daga sa palibot kaito. Su mga barobata, na sangkap nin mga taldok asin mga gapo, kun gayod, minapurusong loma- kaw sa palibot kaito sa pamayawas, panapayas, pan- lomboy, asin pamodo nin iba pang mga bungang-kahoy, asin nangyayari na kun nagkakakorosugan na an sain- dang panggogono, okun dai sindang girirongan na nag- hihiriling kan pisi na nagtatabuytaboy sa sanga, may minahilog na saro okun duwang gapo, na dai maara- man kun baga saén halé; dangan sa sinuriyaw na !su gurang! !Isu gurang! ihinohorolog su mga bungang- kahoy, nataragbang sa mga kahoy, nadaralagan sa mga kabatohan asin minasaragrap sa mga masagoso asin dai minatoronong sagkod na dai sinda magpakaluwas sa kadlagan, mga malulungsi, su iba nagtatarangos- tangdos, su iba man naghihiribi, asin kadikiton su nag- ngingirisi.
XI AN MGA KAPONGOLAN SA BANWAAN
“Pagsiriblaga nindo asin ta magahahadé kamo.” (Bagong Machiavelo)
Saraisay kaidto an mga kapongolan sa banwaan?
Bakong si Don Rafael kan nabubthay pa, minsan iyong orog kamayaman, dakol na sadiring mga daga asin haros gabés may utang na boot saiya. Huli ngani ta sya sarong tawong mahoyo, asin hinihinguha nya na dai magkaigwa nin halaga an and man na saiyang gini- gibo, dai sya nagkaigwang pangkat sa banwaan, asin nakita na nyato na minatirindog laban saiya kun na- hihiling na sya nag-aalangan. —Bako daw na si Capi- tan Tiago?—Totoo ngani na kan saiyang pagdatong sinabat sya nin togtog kan mga may tang saiya, pinag-
